ممکن است به دفعات در حسابداری با عبارات شخص حقیقی و حقوقی برخورد کرده باشید. در هنگام تکمیل فرم‌های اداری، بانکی و … . می خواهیم به تفاوت‌های بین این دو واژه از دیگاه حقوقی و قانونی بپردازیم.
در حقوق دو نوع شخصیت داریم. شخصیت حقیقی و شخصیت حقوقی از اقسام شخصیت در حقوق هستند. اگر بخواهیم ترتیبی بین این دو شخصیت در حقوق قائل شویم، اولین مورد شخص حقیقی است. شخص حقیقی در واقع خود ما هستیم. هر فرد یک شخص حقیقی محسوب می‌شود. به عبارتی همه افراد جامعه یک شخصیت حقیقی می‌باشند. هر فرد از زمان تولد تا مرگ دارای شخصیت حقیقی می‌باشد. قانون به هر انسان یکسری حق و حقوق و تکالیف داده است.
نوع دوم شخصیت در مباحث حقوقی و قانونی، شخصیت حقوقی نام دارد. این نوع شخصیت به افراد و انسان‌ها گفته نمی شود. اشخاص حقوقی وجود طبیعی ندارند و در حقیقت شخص حقوقی شامل دو یا چند شخص حقیقی (فرد) می‌شوند که با مجوزهای قانونی اعتبار یک شخص حقوقی را بدست آورده‌اند.
شخصیت حقوقی، از اجتماع چند فرد بوجود می‌آید که در کنار هم با اخذ مجوزهای قانونی شخصیت نویی‌را ایجاد کرده‌اند. پس این نوع شخصیت، شخصیتی اعتباری محسوب می شود. از انواع شخصیت حقوقی می‌توان به سازمان‌ها، شرکت‌ها و … اشاره نمود.
شخص حقوقی دارای اموال و وظایفی است که کاملاً از اموال و دارایی‌های افراد آن مجموعه تفکیک شده است. این اموال و وظایف و تکالیف از قوانینی که برای اشخاص حقیقی وضع شده است، تبعیت می کند. مگر مواردی که مربوط به خصیصه های انسانی می باشد.
جمع بندی
با تولد یک انسان شخصیت حقیقی او بوجود می آید و فوت انسان پایان این شخصیت است. شخص حقیقی دارای مشخصات خاص خودش است که از لحظه تولد فرد به او اختصاص می یابد. این مشخصات عبارتند از: نام , نام خانوادگی , تاریخ تولد ,کد ملی , شماره شناسنامه و …..
هر شرکت یا سازمان یک شخص حقوقی محسوب می شود. تولد شخص حقوقی با ثبت مراحل قانونی و دریافت مجوزهای مربوطه جهت شروع فعالیت آن شرکت یا سازمان آغاز می شود. پایان شخصیت حقوقی در حقیقت برابر است با منحل شدن آن شرکت یا سازمان. مشخصات شخصیت حقوقی عبارتند از: نام شخص حقوقی , تاریخ ثبت ,شماره ثبت, کد شناسایی , کد اقتصادی ,موضوع فعالیت و … . منظور از نام شخص حقوقی نام شرکتی است که به ثبت رسیده است و بقیه مشخصات از روی مدارک و مجوزهای اخذ شده قابل دسترسی هستند.
ماده 588 قانون تجارت، به تعریف و حد و حدود شخص حقوقی اختصاص داده شده است. در این ماده قانونی همه حقوق و تکالیفی که قانون برای شخص حقیقی تعریف کرده است برای شخص حقوقی نیز آمده است. از این نوع حقوق مشترک بین شخصیت حقوقی و حقیقی می توان به اقامت و تابعیت اشاره نمود. به غیر از حق و حقوقی که مربوط به طبیعت و ذات انسان است مثل روابط انسانی و حق زوجیت.
اشخاص حقیقی مدت دار هستند؟
همانطور که در بالا اشاره شد شخص حقیقی از زمان تولد انسان تا لحظه مرگ را شامل می شود. و این موضوع به سن و سال و کوچک و بزرگ بودن آن انسان مربوط نمی شود. حتی در بدو تولد هم حق و حقوقی برای فرد متولد شده وجود دارد. پس انسان در هر سنی در زمان زنده بودن در این کره خاکی دارای حق و حقوق و تکالیف و وظایفی است که قانون برای شخص حقیقی وضع کرده است. این حقوق و تکالیف در مواجه با انسان های دیگر و جامعه بصورت مستقیم یا غیرمستقیم تعریف می شوند.
حال به راحتی می توان به این سوال که آیا اشخاص حقیقی مدت دار هستند پاسخ داد. زنده بودن شخص، مدت حقیقی بودن او است. و با مرگ انسان این شخصیت از بین می رود. قانون در تمام مدت زنده بودن هر فرد او را به عنوان یک شخص حقیقی می شناسد.
تکلیف ماهیت اشخاص حقوقی چیست؟
بعد از گذشت سال‌ها هنوز اشخاص حقوقی از نظر ماهیت مورد بحث و گفتگوی برخی حقوقدانان می‌باشد. جمعی از حقوقدانان معتقدند فقط شخصیت حقیقی وجود دارد و در شخصیت حقوقی را قبول ندارند. در بحث شرکت‌ها و سازمان‌ها مالکیت اموال را از نوع اشتراکی می دانند. این دسته از افراد ماهیت شخص حقوقی را به عنوان جمعی از حقوق مالکین در یک چیز می دانند که اصول حقوقی مخصوصی هم دارد.
تفاوت شخص حقیقی و حقوقی
اعتباری و طبیعی بودن
شخص حقیقی ماهیت طبیعی دارد به این مفهوم که قابل مشاهده است و این مهمترین تفاوتش با شخص حقوقی می‌باشد. شخص حقوقی اعتباری و فرضی است.
آغاز و پایان شخصیت
آغاز و پایان اشخاص حقیقی تولد و مرگ می باشد. با تولد شروع و با مرگ به انتها می‌رسند. ولی شخصیت حقوقی با دریافت مجوزهای و قراردادها توسط سرمایه گذاران آنها ایجاد و با منحل شدن یا ورشکستگی به انتها می رسند.
نام
برای هر فردی بعد از تولد باید اقدام به اخذ شناسنامه و مشخص کردن نام و نام‌خانوادگی شود و این براساس قانون اجباری است. از همان ابتدا نام شخص حقیقی مشخص می شود. در مورد اشخاص حقوقی هم در زمانی ثبت شرکت یا سازمان حتما نامی مخصوص برای آن در نظر گرفته می شود. بدون داشتن نام ایجاد ارتباط با سایرین، سخت و حتی ناممکن می شوند. از نظر قانونی نیز مشکلات زیادی در تشکیل شخصیت حقیقی یا حقوقی بوجود خواهد آمد.
اقامتگاه
محل اقامت اشخاص حقوقی دفاتر و اسناد مربوط به سهام و اسناد مختلف شرکت است. ولی در مورد اشخاص حقیقی خانه و منزل به عنوان آدرس اقامتگاه ثبت می شود. این موضوع یکی از تفاوت های این دو نوع شخصیت حقوقی می باشد.
لازم به ذکر است: از آنجا که امکان تغییر اقامتگاه برای هر دو نوع شخصیت وجود دارد، و توجه به این نکته که پس از تغییر آدرس امکان دسترسی به آن شخص حقیقی یا حقوقی از بین می‌رود باید حتما این تغییر به اطلاع مراجع ثبتی برسد.
انواع شخص حقوقی
از انواع شخصیت حقوقی می‌توان به حقوق عمومی و حقوق خصوصی اشاره کرد.
الف) شخص حقوقی، حقوق عمومی
شرکت‌ها و سازمان‌هایی که از استقلال مالی و اداری برخوردارند و وابسته به دولت می باشند مانند شهردرای‌ها، شرکت ملی نفت و … از نوع حقوق عمومی می‌باشند. در ماده‌ی 587 قانون تجارت آمده است: «مؤسسات و تشکیلات دولتی و بلدی(شهری) به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت دارای شخصیت حقوقی می‌شوند.» لازم به ذکر است منظور از مؤسسات و تشکلایت دولتی و بلدی در ماده قانونی فوق الذکر، شرکت‌های تجاری دولتی نیست.
ثبت اشخاص حقوقی از نوع حقوق عمومی لازم نمی‌باشد و مگر موارد خاص که به عنوان مثال می توان به شرکت واحد سهامی اتوبوسرانی عمومی اشاره کرد. این شرکت طبق ماده‌ی آئین نامه‌ی اجرای قانون تأسیس شرکت اتوبوسرانی باید براساس مقررات قانون تجارت به ثبت برسد.
ب) اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی
این اشخاص خود به سه دسته شرکت‌های تجارتی، مؤسسات غیرتجارتی و موقوفات تقسیم می شوند.
فعالیت این دسته از اشخاص حقوقی با روابط خصوصی مردم و در نتیجه فعالیت آنها در زمینه‌ی حقوق خصوصی می‌باشد.
تشخیص انواع اشخاص حقوقی
برخی اوقات تشخیص دو نوع شخص حقوقی مذکور از هم دشوار می‌باشد. بطور کلی اگر سرمایه شخص حقوقی کلاً یا بیشتر آن متعلق به دولت و شهرداری باشد یا هدف و فعالیت آن از اهداف و فعالیت‌های عمومی باشد، شخص حقوقی مربوط به حقوق عمومی درنظر گرفته می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید